Dlaczego podatek Belki jest tak ważny?
19% podatku od zysków kapitałowych (tzw. podatek Belki) płaci każdy inwestor, który zarobił na sprzedaży akcji, ETF-ów lub otrzymał dywidendy. Wysokość podatku zależy od tego, czy poprawnie udokumentujesz koszty i straty – dlatego warto prowadzić proste notatki przez cały rok, a nie dopiero w kwietniu.
Kluczem jest zrozumienie, jak działa PIT-8C (informacja od brokera) i PIT-38 (Twoje zeznanie). Równie ważne są ulgi: inwestując przez IKE/IKZE, możesz całkowicie uniknąć podatku Belki lub odroczyć go do wypłaty środków.
Podstawy opodatkowania na GPW
Podatek Belki wynosi 19% i obejmuje zyski kapitałowe (sprzedaż akcji, ETF-ów) oraz dywidendy. Nie płacisz go w momencie transakcji, tylko rozliczasz raz w roku na formularzu PIT-38. Kluczowe jest to, że możesz odliczyć koszty uzyskania przychodu (prowizje, opłaty, koszty przewalutowania).
Straty z jednej transakcji można rozliczyć z zyskami z innej – w tym samym roku lub w kolejnych 5 latach. Dzięki temu nie płacisz podatku od netto, ale od końcowego wyniku. Wyjątkiem są konta IKE/IKZE: tu obowiązują osobne zasady i brak podatku Belki (IKE) lub możliwość odliczenia wpłaty od dochodu (IKZE).
Podatek Belki w praktyce
Przykład: kupiłeś akcje za 10 000 PLN, sprzedałeś za 12 000 PLN, zapłaciłeś 40 PLN prowizji. Zysk = 12 000 – 10 000 – 40 = 1 960 PLN. Podatek = 1 960 × 19% = 372,40 PLN. Jeżeli masz też stratę z innej transakcji (np. –500 PLN), podatek liczysz od (1 960 – 500) PLN.
Dywidendy krajowe: broker potrąca 19% i przelewa Ci kwotę netto. W PIT-38 pokazujesz je informacyjnie (część E). Dywidendy zagraniczne: broker potrąca podatek u źródła (np. 15% w USA) – w Polsce dopłacasz brakujące 4 p.p. (do 19%).
Formularze i terminy: o niczym nie zapomnij
PIT-8C: informacja od brokera (przychody, koszty, dywidendy). Dostajesz do końca lutego. PIT-38: Twoje zeznanie roczne składane do końca kwietnia (wraz z zapłatą podatku). Załącznik ZG: potrzebny, jeśli masz dochody z zagranicy.
Terminy za rok 2024: PIT-8C do 28 lutego 2025, PIT-38 i zapłata podatku do 30 kwietnia 2025. Jeżeli inwestujesz przez IKZE, ulga rozliczana jest w PIT-37/PIT-36 (oddzielnie).
Którzy brokerzy wysyłają PIT-8C?
Polskie domy maklerskie (mBank BM, XTB, BOŚ, DM Alior, Santander BM) wysyłają PIT-8C automatycznie. W przypadku zagranicznych brokerów treść bywa różna: eToro, Tastytrade nie wysyłają PIT-8C – musisz zrzucić historię transakcji i samodzielnie wypełnić PIT-38. Interactive Brokers udostępnia tax statement, który zawiera odpowiednie sumy (przychody, koszty, podatek u źródła).
Jeżeli Twój broker nie wysyła PIT-8C, obowiązek podatkowy nadal istnieje. Dlatego warto od początku prowadzić własny arkusz i raz w kwartale eksportować dane z platformy.
PIT-8C: co dostajesz od brokera?
Do końca lutego broker wysyła PIT-8C (elektronicznie lub pocztą). Dokument zawiera: przychody ze sprzedaży akcji/ETF (część D), koszty (prowizje), informacje o dywidendach i podatku pobranym u źródła. Jeśli masz kilka rachunków, dostaniesz kilka PIT-8C – sumujesz je w PIT-38.
Dobrze jest porównać PIT-8C z własnym arkuszem transakcji. Zdarza się, że brakuje w nim prowizji przy zagranicznych ETF-ach lub w raporcie nie ma informacji o dywidendach zagranicznych (wtedy trzeba samodzielnie ustalić kwoty).
Jak wypełnić PIT-38 w praktyce?
Część C – przychody i koszty
Sumujesz kolumny z PIT-8C (przychody, koszty) i wpisujesz wynik. Różnica = zysk lub strata.
Część E – dywidendy
Wpisujesz dywidendy oraz podatek pobrany u źródła. Jeśli zagraniczny podatek jest niższy niż 19%, dopłacasz różnicę.
Część F – straty z lat ubiegłych
Możesz odliczać 50% straty rocznie przez 5 lat. Trzymaj dokumentację, by udowodnić wysokość straty.
Zapłata podatku
Podatek wpłacasz na mikrorachunek podatkowy do 30 kwietnia. Nawet jeśli zysk = 0, PIT-38 musisz złożyć.
Przykładowe scenariusze podatkowe
Tabela pokazuje, jak różne sytuacje wpływają na wysokość podatku. Pamiętaj, że do zysków zawsze możesz doliczyć koszty (prowizje, opłaty), a straty rozliczać w kolejnych latach.
| Scenariusz | Dane potrzebne | Obliczenie | Wskazówka |
|---|---|---|---|
| Zysk 5 000 PLN na akcjach | PIT-8C od brokera, suma prowizji | Podatek 19% od zysku po odjęciu prowizji = 950 PLN | Wpisz w PIT-38 część C. Nie zapomnij o prowizjach jako kosztach |
| Strata 2 000 PLN w 2024 r. | PIT-8C ze stratą | Strata przechodzi na kolejne 5 lat (można odliczać do 50% rocznie) | W kolejnych latach obniża podstawę opodatkowania |
| Dywidendy 1 200 PLN z GPW | Informacja PIT-8C, ponieważ podatek 19% potrąca broker | Brak dopłaty – podatek pobrany u źródła, ale wpisujesz w PIT-38 (część E) | Dywidendy z zagranicy mogą wymagać dopłaty (różnica między 19% a podatkiem u źródła) |
| Zysk 3 000 PLN na ETF + strata 1 000 PLN | PIT-8C z danymi o ETF i akacjach | Podatek liczysz od sumy zysków i strat = 2 000 PLN → 380 PLN podatku | Osobno pokazujesz dywidendy, jeśli ETF jest distributing |
Ulgi i sposoby na niższy podatek
IKE/IKZE
Na IKE nie płacisz podatku Belki, jeśli wypłacasz środki po 60. roku życia (lub 55. przy wcześniejszej emeryturze) i spełnisz warunki wpłat. IKZE daje ulgę podatkową co roku – odliczasz wpłatę w PIT-37/PIT-36, a podatek płacisz dopiero przy wypłacie (zryczałtowane 10%). W obu przypadkach inwestujesz w te same instrumenty (akcje, ETF-y), ale korzystasz z parasola podatkowego.
Rozliczanie strat
Jeśli w 2024 roku straciłeś 5 000 PLN na jednej transakcji, możesz rozliczać tę kwotę przez kolejne 5 lat, odliczając do 50% straty rocznie. W praktyce: w 2025 obniżasz podstawę o 2 500 PLN, w 2026 o kolejne 2 500 PLN. Pamiętaj, aby wpisywać stratę w części F PIT-38 i przechowywać potwierdzenia transakcji.
Dokładne koszty prowizyjne
Każda prowizja to koszt uzyskania przychodu. Wpisuj je w arkuszu: data, ticker, kwota prowizji, waluta. W przypadku transakcji w USD/EUR najlepiej przeliczać koszty na PLN po kursie z dnia transakcji (kurs NBP). Dzięki temu obniżasz podstawę podatku.
Dywidendy i traktaty podatkowe
Sprawdź umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania (Polska-USA, Polska-Niemcy itd.). Jeśli w USA potrącą 15%, dopłacasz tylko 4 punkty procentowe. W przypadku krajów z wyższym podatkiem (np. 25%) możesz w Polsce nie dopłacać nic. Warto prowadzić tabelę dywidend: brutto, podatek u źródła, kwota netto.
Narzędzia i arkusze, które ułatwią rozliczenia
Kalkulator podatkowy
Uruchom kalkulator podatkowy i wpisz zysk, koszty, prowizje – zobaczysz dokładnie kwotę podatku do zapłaty. Narzędzie pozwala symulować różne scenariusze, zanim złożysz PIT.
Kalkulator IKE/IKZE
Kalkulator IKE/IKZE pokazuje, ile możesz zyskać, inwestując na rachunku emerytalnym. Warto policzyć, czy przerzucenie części inwestycji na IKZE nie obniży podatku PIT w bieżącym roku.
Arkusz transakcji (Excel/Notion)
Zanotuj daty transakcji, ticker, liczbę akcji, cenę, prowizję, walutę, wynik i notatkę o dywidendzie. Raz w miesiącu aktualizuj dane. W kwietniu wystarczy zsumować kolumny i przepisać do PIT-38 – bez szukania w historii platformy.
FAQ: najczęstsze pytania podatkowe
Czy dom maklerski rozliczy podatek za mnie?
Nie. Broker wysyła PIT-8C do końca lutego, ale to Ty wypełniasz PIT-38 i płacisz podatek do końca kwietnia. Wyjątkiem są konta IKE/IKZE – tam podatek nie występuje do momentu wypłaty.
Czy muszę płacić podatek od każdej transakcji?
Podatek płacisz od sumy zysków i strat w danym roku. Jeżeli na jednej transakcji zyskasz, a na innej stracisz, liczy się wynik końcowy. Pamiętaj jednak o dokumentowaniu prowizji.
Co z podatkiem od dywidend zagranicznych?
Broker potrąca podatek u źródła (np. 15% w USA). W Polsce dopłacasz różnicę do 19%. Kwoty znajdziesz w PIT-8C lub w raporcie z platformy.
Jak długo mogę rozliczać stratę?
Stratę możesz odliczać w ciągu kolejnych 5 lat, w każdym maksymalnie 50% straty. Wpisujesz ją w części F PIT-38.
Czy muszę płacić podatek, jeśli nie wypłacam pieniędzy z rachunku?
Tak, liczy się moment sprzedaży instrumentu, a nie wypłata środków na konto bankowe. Jeśli sprzedałeś akcje z zyskiem, nawet jeśli pieniądze nadal są na rachunku maklerskim, trzeba rozliczyć podatek.
Co jeśli kupuję akcje za granicą przez polskiego brokera?
Polski broker (np. mBank, XTB) uwzględni transakcje zagraniczne w PIT-8C. W PIT-38 dołącz załącznik ZG, żeby wykazać dochody z zagranicy. Podatek płacisz w Polsce, a wcześniej potrącony podatek u źródła możesz uwzględnić w części E.
Czy muszę rozliczać podatki, jeśli inwestuję na koncie demo?
Nie. Konto demo wykorzystuje wirtualne środki, więc nie generuje przychodów, a co za tym idzie – nie ma podatku. Podatek pojawia się dopiero przy realnych transakcjach na prawdziwym rachunku.